آیا بازار گردشگری سلامت در آذربایجان شرقی رونق پیدا می‌کند؟

  گردشگری سلامت، بازوی توانمندی برای کمک به اقتصاد کشور بوده که می‌تواند نقش بسزایی در توسعه گردشگری داشته باشد.

به گفته‌ی ‌مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، گردشگری سلامت یک‌میلیارد و ۲۰۰میلیون دلار درآمد ارزی برای کشور حاصل کرده است. 

استان آذربایجان شرقی به دلیل همجواری با چند کشور همسایه و برخورداری از امکانات و تجهیزات درمانی و پزشکان متخصص، همواره مورد استقبال بیماران و اتباع خارجی قرار گرفته، اما برخی چالش‌ها و موانع سبب کاهش چشمگیر توریست‌های سلامت در این استان شده است.

در همین راستا مزیت‌های رقابتی آذربایجان شرقی در جذب گردشگران سلامت و کسب درآمد از طریق این نوع گردشگری و تسهیلات و امکانات لازم در زمینه توسعه گردشگری سلامت در استان، آسیب شناسی موانع توسعه گردشگری سلامت در استان و ارائه راهکارهای عملی و بررسی تاثیر شیوع کرونا بر گردشگری سلامت آذربایجان شرقی در میزگردی تحت عنوان گردشگری سلامت در آذربایجان‌ شرقی با همکاری مرکز گردشگری سهند، بررسی شد.

 معاون فرهنگی سازمان جهاد دانشگاهی آذربایجان شرقی در ابتدای این میزگرد گفت: با عنایت به احیای مجدد کمیته گردشگری سلامت در استان آذربایجان شرقی جای بسی خوشوقتی و امیدواری است تا استان بتواند به نحو مطلوب از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بی نظیر خود در این حوزه بهره مند شود .

احد حاجی بلند افزود: گردشگری سلامت می‌تواند به عنوان یکی از موتورهای محرکه توسعه اقتصادی و اجتماعی استان عمل کند و البته درآمد سرشاری را نصیب استان کند.

وی اظهار کرد: بازنگری و ویرایش جایگاه اقتصاد درمان و گردشگری سلامت در اسناد توسعه استان، ترسیم نگاه راهبردی به حوزه گردشگری سلامت، هماهنگی بهتر و بیشتر بین دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط، فعالتر شدن حوزه دیپلماسی شهری و ارتباطات بین المللی استان، تلاش برای ایجاد برندینگ جامع شهری تبریز در حوزه سلامت و توجه جدی به ابعاد فرهنگی و اجتماعی پدیده گردشگری سلامت از جمله راهکارهای پیشنهادی برای ارتقاء سطح و کیفیت گردشگری سلامت در استان آذربایجان شرقی محسوب می شود.

مسئول واحد گردشگری سلامت و رئیس مرکز پایش داده‌های سلامت دانشگاه علوم پزشکی تبریز هم در این میزگرد با اشاره به قدمت علم طب در تبریز، اظهار کرد: اولین دانشگاه طب، ۷۰۰ سال قبل با عنوان ربع رشیدی در تبریز تاسیس شد و حدود ۲۰۰۰ دانشجو از سراسر دنیا در آن مشغول به تحصیل بودند؛ وجود رشته‌هایی مانند داروسازی در این دانشگاه و تاسیس دومین دارالفنون کشور در تبریز نشان می‌دهد که شهر ما در ارتقاء علم پیش قدم بود.

فرزان حاجی‌زاده با برشماری توانمندی‌ها و ظرفیت‌های دانشگاه علوم پزشکی تبریز اظهار کرد: این دانشگاه به عنوان قطب دانشگاه‌های شمال غرب کشور و دانشگاه تیپ یک همواره از نظر علمی و از نظر داشتن مراکز تشخیصی و درمانی و بهداشتی جزو پنج دانشگاه اول کشور و در رقابت با سایر دانشگاه‌ها است؛ انجام عمل‌های پیوند مغز استخوان، پیوند کبد و کلیه برای اتباع داخلی و خارجی یکی از موفقیت‌های بیشمار این دانشگاه است.

وی از رصد بیماران اعزامی از بیمارستان‌های استان‌های مجاور شامل زنجان، ارومیه و اردبیل و بستری آن‌ها در بیمارستان‌های استان از طریق مرکز رصد سلامت شمال غرب کشور خبر داد و گفت: آذربایجان شرقی مزیت‌هایی دارد و اتباع خارجی علاقه خاصی به این استان داشته و از هر مسیری که بیایند، سایر استان‌ها نمی‌توانند آن‌ها را مجبور به تغییر مسیر کنند، چرا که تبریز به دلیل داشتن مزیت‌هایی مانند مراکز اقامتی و هتل‌های چهار و پنج ستاره و هتل آپارتمان‌ها انتخاب اول و آخر برخی از بیماران خارجی است.

وی با تکیه بر ضرورت توجه بر گردشگری درمانی به عنوان یکی از قطب های گردشگری سلامت، بیان کرد: چند شرکت در بندر شرفخانه کارهایی را برای لجن درمانی انجام داده‌اند، تربیت متخصص در طب سنتی و نمک درمانی در باشگاه‌ها هم از دیگر ظرفیت‌هایی هستند که می‌توانند در این حوزه تقویت شده و به عنوان خدمات در کنار خدمات درمانی اصلی به بیماران ارائه شوند.

حاجی زاده با اشاره به همجواری طولانی کشورهای آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و جمهوری خودمختار نخجوان با استان آذربایجان شرقی، ادامه داد: دانشگاه علوم پزشکی تبریز پیشرفت‌های زیادی از نظر علمی و فضاهای فیزیکی کرده و از نظر تجهیزات نیز پیشرفته‌تر از سایر شهرستان‌ها است؛ دستگاه‌هایی مانند سونوگرافی و سی‌تی اسکن در شهرستان‌های مرند، مراغه، اهر و سراب نیز وجود داشته و در تمامی شهرستان‌ها حداقل در هفت رشته متخصص داریم؛ شهرستان‌هایی مانند بستان آباد و سراب نیز اتباع خارجی را پذیرش می‌کنند.

وی با تشریح اقدامات انجام شده در خصوص تعیین تعرفه گردشگری سلامت اظهار کرد: در سال ۹۱ و ۹۲ با هماهنگی بین بخشی توانستیم کارهای اساسی انجام داده و تعرفه بخش خصوصی را برای اولین بار که حتی در وزارتخانه هم وجود نداشت، تصویب کنیم؛ طبق بخشنامه‌های وزارتی سال ۹۷ تعرفه پذیرش اتباع خارجی برابر با سه الی پنج برابر اتباع داخلی بخش خصوصی است.

مسئول واحد گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی تبریز با بیان این که علاقمند به جذب اتباع خارجی هستیم، گفت: تاکید داریم تا حد امکان بیمارستان‌های دارای مجوز IPD یا دپارتمان پذیرش بین‌المللی بیمار اقدام به پذیرش اتباع خارجی کنند، در حال حاضر هشت مرکز آموزشی درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز و چهار بیمارستان غیر دانشگاهی این مجوز را دارند.

وی ادامه داد: حال سوال اینجا است که چرا ما نتوانستیم در حوزه گردشگری سلامت، برندسازی کنیم؟ گردشگری سلامت به دو نوع گردشگری سلامت خارجی و داخلی تقسیم می‌شود که قسمت داخلی آن شامل بیمارانی است که برای دریافت خدمات درمانی از شهرها و استان‌های مجاور به استانمان مراجعه می‌کنند که تمامی تلاش ما این است که این بیماران هم با رضایت کامل و با بهبودی به شهرشان بروند.

حاجی‌زاده با تقسیم گردشگری سلامت به گردشگری تندرستی، درمانی و پزشکی، اظهار کرد: پزشک هیچ دخالتی در گردشگری تندرستی نداشته و این حوزه مرتبط با طبیعت، دهکده‌های سلامت، چشمه‌های آب معدنی و آب گرم بوده که به منظوره تجدید قوا و سرگرمی مد نظر قرار می‌گیرد؛ طب سنتی ایرانی، لجن درمانی و آب‌های معدنی و یا نمک درمانی نیز جزو گردشگری درمانی به شمار می آیند، اما در مورد گردشگری پزشکی، بیماری یا تشخیص داده نشده و یا بیمار به دلیل هزینه‌های زیاد در کشور خودش به درمان بیماری‌اش در کشور دیگری با هزینه‌های پایین‌تر علاقه پیدا کرده است.

وی ادامه داد: برخی از کشورها از نظر تجهیزات پیشرفته‌تر از ما هستند، اما از نظر کادر درمان نه؛ اگر موانع موجود را برطرف نکنیم، گردشگری سلامت بعد از مدتی معکوس می‌شود. 

مسئول واحد گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی تبریز با تشریح آخرین آمار گردشگران سلامت در آذربایجان‌ شرقی، بیان کرد: طبق آمار ۲۵۸۲ نفر از اتباع خارجی بستری در سال ۹۱ و ۵۲۳۱ نفر بستری در سال ۹۲ در بیمارستان‌های آذربایجان‌شرقی داشتیم که این آمار در سال ۹۳ به ۲۵۰۰ نفر، در سال ۹۴ به ۹۰۰ نفر و در سال ۹۵ به ۵۵۰ نفر کاهش پیدا کرد؛ تعداد گردشگران سلامت آذربایجان شرقی طی سال‌های بعدی نیز با حفظ روند کاهشی به ۵۰۷ نفر در سال ۹۶، ۵۸۹ بستری در سال ۹۷ و ۶۴۴ بستری در سال ۹۸ رسید و در ۱۰ ماه سال جاری نیز با وجود شیوع کرونا ۱۲۵ بیمار بستری داشتیم.

وی با انتقاد از اینکه هم اکنون اقدامی در جهت رفع عدم هماهنگی‌های موجود انجام نشده است، بیان کرد: مهارت‌های علمی و فنی در جذب بیمار، مهم‌ترین مسئله است‌، به عنوان مثال استان کردستان در نقطه صفر مرزی مریوان توریست‌های سلامت را رصد و همانجا پذیرش کرده و در صورت قابل درمان نبودن بیماران در بیمارستان سنندج به ارومیه و سپس به تبریز اعزام می‌کند که البته تعداد بیماران اعزامی از این نقطه صفر مرزی بسیار کم است.

وی با اشاره به برخی موانع و کاستی‌ها در حوزه گردشگری سلامت در آذربایجان‌شرقی، خاطرنشان کرد: عدم رعایت موازین رفتاری، نظارت ناکافی، عدم ارائه خدمات مطلوب و در برخی موارد پایین بودن IPD برخی از مراکز درمانی باعث می‌شود که بیمار در نهایت به بیمارستان امام رضا (ع) و شهدا اعزام شده و یا با نارضایتی به کشور مبدا برگردد.

مسئول واحد سلامت دانشگاه علوم پزشکی تبریز، مشخص شدن متولی ثابت گردشگری سلامت در استانداری آذربایجان شرقی، فعال شدن کارگروه گردشگری سلامت در استانداری، صدور مجوز فعالیت پیگیری بیماران بعد از ترخیص، راه اندازی مرکز ارجاع، تعهد عملی روسا و مدیران مراکز و بیمارستان‌ها، نظارت کامل سازمان‌ نظام‌ پزشکی، طراحی فلوچارت‌های اجرایی، تربیت نیروی انسانی و شرکت در همایش‌ها و نمایشگاه‌های داخل کشور را از جمله راهکارهای ارائه شده در این حوزه به منظور ارتقاء خدمات ارائه شده به گردشگران سلامت، عنوان کرد.

کارشناس حوزه گردشگری سلامت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی نیز در ادامه این میزگرد با اشاره به تخصصی‌تر شدن بخش گردشگری پزشکی از زمان مطرح شدن گردشگری سلامت در انستیتو سلامت جهانی، اظهار کرد: استان آذربایجان شرقی مزیت‌های زیادی داشته و موقعیت جغرافیایی آن باعث شده است اتباعی که به این استان سفر می‌کنند از آن به عنوان تکه‌ای از بهشت یاد کنند.